Radyo ve Televizyon Yayınlarında Telif Hakkı

KKTC’de radyo ve televizyon yayınları ile ilgili telif haklarını düzenleyen yasa, 39/1997 Sayılı Kamu ve Özel Radyo ve Televizyon Kuruluş ve Yayınları Yasası’dır. Bu yasa, radyo ve televizyon yayınlarını düzenleyen ve bu yayınları denetleyen Yayın Yüksek Kurulu’nun oluşumunu sağlamaktadır. Yasada telif hakları ile ilgili olarak “Radyo ve televizyon kuruluşları yayınlarında yer verdikleri eserlere telif hakkı öderler” ifadelerine yer verilmiştir. Radyo ve televizyon kanalları yayınladıkları eserler için telif hakkını elinde bulunduran eser sahiplerine telif ücreti ödemekle yükümlüdürler. Radyo ve televizyon yayınlarına ilişkin telif hakları ile ilgili düzenlemeler bununla sınırlı kalmasına karşın yasanın 45. maddesi Yüksek Yayın Kurulu’na telif ve yapımcı haklarının korunmasına ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesine yönelik tüzük yapma yetkisi vermektedir.

118/2001 Sayılı Yayın Yüksek Kurulu Telif ve Yapımcı Haklarını Korumada Esas ve Usuller Tüzüğü

Yayın Yüksek Kurulu, 39/1997 Sayılı Yasa’nın kendisine verdiği yetki ile 118/2001 Sayılı Tüzüğü yapmıştır. Bu tüzüğün amacının da, radyo ve televizyon kuruluşlarının yaptıkları yayınlar için eser sahiplerine ödenecek telif ücretlerini ve yapımcı ile telif hakkı sahiplerinin haklarının usul ve esaslarını düzenlemek olduğu belirtilmiştir. Yayınlanan eserlerden kastedilen ise radyo ve televizyon kuruluşlarının yayınladıkları edebiyat, müzik, sinema, güzel sanatlar gibi her türlü fikri eser olarak ifade edilmiştir. Bu tüzüğün 6. maddesine göre radyo ve televizyon kuruluşlarının telif hakkına sahip oldukları yayınları diğer yayın kuruluşları tarafından eş zamanlı iletimine, yeniden iletimine ve uydu, IP ve diğer sistemlerle dağıtımına, yayınların dağıtımına ve çoğaltımına ve ummuma açık mahallerde iletiminin sağlanmasına izin verme veya yasaklama hakkına sahiptirler.

Öte yandan film yapımcıları, eser sahibinden ve sanatçılardan mali hakları devralması koşuluyla filmleri doğrudan veya dolaylı olarak dağıtılması, çoğaltılması, satılması ve kiralanmasınahenüz yurtiçinde satışına başlanmamış, dağıtılmamış veya yayınlanmamış filimlerin nüshalarının satışa çıkmasına veya dağıtılmasına izin verme veya yasaklama yetkisine sahiptir. Görüldüğü üzere telif hakkı ödeyen radyo ve televizyon kuruluşları ile film yapımcıları bu eserlerin yayınlanması veya bir şekilde çoğaltılmasından kar amacı gütmektedirler. Bu yüzden tüzük, eser sahiplerinin haklarını koruyarak eserden haksız kazanç elde edilmesini önlemeyi amaçlamıştır. Ancak kâr amacı gütmeden eğitimsel, bilimsel araştırma, kamu düzeni , haber amacı ile yapılan kısa yayınlar için telif ödenmesine gerek yoktur.

Tüzük, telif hakkının kültür işleri ile uğraşan Bakanlıkta yapılabileceğini belirtmesine karşın,  “veya hale göre belgelenmiş eserleri” ifadesi ile eserin illaki Kültür Bakanlığı’nda belgelenmesinin elzem olmadığı anlamına geldiği kanaatindeyim.  Dolayısıyla eserin telif hakkı noter aracılığıyla veya başka bir yolla da belgelenebilmektedir. Tüzüğün hükme bağladığı yayıncı ve telif hakkı sahiplerinin haklarına ilişkin kurallar tarafların kendi aralarında yapacakları sözleşme ile değiştirilebilir. Ancak Yüksek Yayın Kurulu’na bir şikayet yapılması durumunda bu sözleşmenin aslının sunulması gerekir. Kuruluşların eser sahiplerine yapacakları telif hakkı ödemelerinin miktarı ve şekli de tarafların kendi aralarında yapacakları sözleşme ile belirlenir. Eğer radyo ve TV kuruluşları telif hakkı sahiplerinden yazılı izin almadan veya eseri kullanmak için sözleşme yapmadan eseri kullanmışlarsa, telif hakkını ihlal etmiş sayılırlar.