KKTC’de Şirketlerin Tasfiyesi

Şirketlerin Tasfiyesinde Hangi Yasal Mevzuatlar Uygulanır ?

Şirketin kurulması gibi, tasfiye edilip dağılması da şirket hukukunun bir parçasıdır. Şirketlerin tasfiyesi birçok sebepten dolayı meydana gelebilmektedir. Örneği bir şirketin aktifleri pasiflerini karşılamıyorsa, finansal olarak borçlarını ödemekten aciz duruma düşmüş ise veya iflasını ilan etmiş ise, şirketin hissedarları veya yönetim kurulu ana sözleşme ve tüzüğün gereklerinin yerine getirilmediği için şirketin tasfiyesini talep ediyorsa şirketin tasfiyesi talep edilebilmektedir.

Şirketlerin tasfiyesine uygulanacak birden fazla yasal mevzuat bulunmaktadır. KKTC’de şirketlerin tasfiyesi için uygulanacak esas yasal mevzuat Fasıl 113 Şirketler Yasası’dır. Bunlarla birlikte, özel statüye sahip veya kendilerine has yasalar tahtında kurulan şirketlerin tasfiyesine ilişkin prensip ve/veya kurallar ilgili yasalar altında özel olarak düzenlenmektedir.Bunlara bir örnek vermek gerekirse, kooperatif şirketler Fasıl 114 Kooperatif Şirketler Yasası tahtında ve tasfiye mevzuatına uygun olarak tasfiye edilebilmektedir.Ayrıca Bankaların tasfiyesi durumunda, 39/2001 Bankalar Yasası’nın ilgili hükümleri, 1953 tarihli Mahkeme Nizamları (Rules of Courts) altında yer alan iflas tüzüğü, 1933 Tasfiye Tüzüğü, Fasıl 5 İflas Yasası, Hukuk Muhakemeleri Usül Tüzüğü ile Nisfet Hukuku prensipleri ve ilgili Akkam-i Umumiye kuralları uygulanmaktadır. Yargıtay prensiplerine göre, tasfiyelerle ilgili olarak 1933 Tasfiye Tüzüğü ile Hukuk Muhakemeleri Usülü Tüzüğü’nün bir bütün teşkil ettiğini ve birlikte uygulanmaları gerektiğini belirtmiştir. Tasfiye ile ilgili uygulanacak mevzuat çok karışık ve kompleks olmakla birlikte, bazen hangi mevzuatın uygulanması gerektiği tartışmalıdır. Bu yüzden tasfiyesi gündemde olan şirketin ne tür bir şirket olduğu, tasfiye sebebi ve tasfiyenin kimin tarafından talep edildiği son derece önem taşımaktadır.

Tasfiye Türleri Nelerdir ?

KKTC Fasıl 113 Şirketler Yasası, 1948 İngiltere Şirketler Yasası’nın muadili olup şirketlerin tasfiyesi ile ilgili temel kuralları içeren yasal mevzuattır. Fasıl 113 Şirketler Yasası hükümleri gereğince, genel olarak bir şirketin 3 şekilde tasfiyesi mümkündür;

1- Mahkeme tarafından tasfiye

2- Gönüllü tasfiye

3- Mahkeme gözetimine bağlı olarak yapılan tasfiye.

Bu tasfiye türleri tasfiyenin dayandığı sebeplere göre belirlenmektedir.

Hangi Hallerde Şirket Mahkeme Tarafından Tasfiye Edilebilinir?

Fasıl 113 madde 211 altında, hangi hallerde Mahkemenin şirketin tasfiyesine karar verebileceğini düzenlemiştir. Bu maddeye göre aşağıdaki hallerde bir şirket Mahkeme tarafından tasfiye edilebilir:

1. Şirketin, Mahkeme tarafından tasfiye edilmesi için özel bir karar alması halinde;
2. Kuruluş genel kurul raporunun mukayyide teslim edilmesinde veya kuruluş genel kurul toplantısının yapılmasında temerrüt edilmesi halinde;
3. Şirketin kurulduğu tarihten başlayarak bir yıl içinde işe başlamaması veya tam bir yıl süre ile faaliyetini durdurması halinde;
4. Özel bir şirket ise üye sayısının ikinin altına veya başka herhangi bir şirket olması durumunda da yedinin altına düşmesi halinde (özel şirket ise en az 2 üye, diğer şirketler ise en az 7 üye)
5. Şirketin borçlarını ödemede acze düşmesi halinde;
6. Mahkemenin, şirketin tasfiye edilmesinin adil ve hakkaniyet kurallarına uygun olacağı kanısına varması halinde.

Mahkeme tasfiye kararını verirken bu gibi bir kararın adaletli ve hakkaniyete uygun olması (JUST AND EQUITABLE) koşuluna dikkat eder. Nisfet hukuku kurallarından gelen bu koşulun varolmadığı hallerde, diğer tasfiye nedenlerinin gerçekleşmesi durumunda bile Mahkeme şirketin tasfiyesine izin vermeyecektir. Buna örnek olarak şu durumlar yargıtay tarafından örnek gösterilmiştir;

“i. Şirketin ana hedefinin veya özünün ortadan kalkması,

ii. Şirket meselelerinin yönetimi ile ilgili olarak bir çıkmazın olması,

iii. Şirketin hile amaçları için oluşturulmuş olması ve şirketin sadece bir paravan şirket olması,

iv. Şirkette azınlıktaki hissedarlara karşı baskı yapılması veya şirketin ağır surette kötü yönetimi”.

Ayrıca tasfiyenin adil ve hakkaniyetli olması kuralına örnek olarak şirketin yaptığı işin şirketi zarara uğratması ve şirketin borçlarını ödeyememesi, şirketin tasfiyesi iflastan kurtulmasının tek yolu olması, direktörler arasında anlaşmazlık ve çatışma olması, direktörlerin hissedarlara bilgi vermeden işlerini yürütmesi ve bu durumun hissedarlara, hisselerinin ederinden daha az bir değere satılacağına ilişkin makül şüphe yaratması gibi birçok örnek gösterilebilir.