K.K.T.C.’de Evlilik Dışında Doğan Çocuklara İlişkin Soy bağı Tespitinde Hukuki Durum

Nesep, kelime anlamı olarak soy veya baba soyunu ifade etmektedir. Bu anlamda nesebi sahih yasal olarak yapılmış bir evlilikten meydana gelen bir çocuğun anne ile babasının kim olduğunun belirli olmasını anlatır. Diğer yandan nesebi gayrisahih ise yasal olmayan bir birliktelikten meydana gelen bir çocuğu anlatır.

Bu bakımdan evlilik dışında meydana gelen çocuğun annesinin kim olduğu çoğu zaman kesin iken, babanın kim olduğu belirsiz olabilir. Bu bakımdan babanın veya annenin belirlenebilmesi için çocuğun, anne veya babanın soy bağı davası ikame etme hakkı bulunmaktadır.

Çocuğun nesebi sahih addolunması için her zaman doğumun evlilik birliğinde gerçekleşmesi şart değildir. Buna göre KKTC’de yürürlükte olan 1/1998 sayılı Aile (Evlenme ve Boşanma) Yasası’nın 40. Madde hükmü gereğince, “Evlilik esnasında veya evliliğin son bulmasından veya erkeğin ölümünden başlayarak 302 (üç yüz iki) gün içerisinde doğan her çocuğun nesebi sahih addolunur”.

Bu hükme göre, çocuk evlilik birliğinin sona ermesinden veya erkeğin ölümünden itibaren 302 gün içerisinde dünyaya gelmiş ise, evlilik dışında doğmuş olmasına karşın çocuğun babası, annenin, doğumdan itibaren en fazla 302 gün önceyi kapsayan süre içinde evli bulunduğu erkek olduğu varsayılır. Bu yasal bir karine olup, aksi ispatlanmadıkça çocuğun babası annenin, veya çocuğun doğmasından önce en fazla 302 günlük süreyi kapsayan tarihte evli bulunduğu eşi veya vefat eden erkektir.

Devamla çocuğun nesebi sahih olduğuna ilişkin karinenin aksini ispat etmek mümkündür. Aile Yasası’nın 40(2) maddesi uyarınca, evlilik dışında doğan bir çocuğunun olduğu bilgisine geldiği tarihten itibaren 1 ay içinde, erkek, bu çocuğun kendisinden olmadığı iddiası ile nesebi sahihliğin reddi davası açabilir. Bu yönde başvuru yapan kişi, daha önce çocuğun nesebini tanıması veya bilgisine gelmesinden itibaren 1 ayın geçmesi üzerine böyle bir başvuru yapma hakkını kaybeder meğer ki bu tanımanın veya doğumun bilgisine getirilmesi hile ile yapılmış olsun.

Ancak yakın bir tarihte yürürlüğe giren 22/2021 sayılı Evlilik Dışında Doğan Çocuklar Yasası tahtında kişilere soy bağının tespitine ilişkin önemli kolaylıklar ve haklar tanınmıştır. Yasanın 6. madde hükmüne göre daha önce kişinin babasının olduğu kaydedilmiş olsun veya olmasın, anne, baba veya çocuk herhangi bir zaman evlilik dışında doğduğu ve babanın başka biri olduğu iddiası ile Mahkemeye başvurarak bu kaydın düzeltilmesini veya yeni kayıt yapılmasını talep edebilir.

Yine bu kapsamda gerekli soy bağı tespitinin yapılması için Mahkeme’nin DNA veya diğer tıbbı testlerin yapılmasına emir verme yetkisi bulunmaktadır. Her ne kadar kişilerin, kendilerine DNA veya benzeri tıbbi testlerin yapılmasına rıza gösterme zorunluluğu bulunmasa da, Mahkeme’ye dosyalanan başvurudaki durum, bu testlerin yapılmasına rıza göstermeyen kişi aleyhine yorumlanır.