İdari Makamlara Karşı Davalar

İdari yargı düzeni, devlet, yerel yönetimler ve özerk birimler dahil her tür ve düzeydeki kamu özel kişileri ile vatandaş arasında çıkan ihtilafları çözümler. İdarenin kamu hukuku alanındaki genel denetleme merci Yüksek İdare Mahkemesi’dir. Ancak özel hukuk alanındaki karar ve işlemleri veya ihmallere karşı Yüksek İdare Mahkemesi’nde herhangi bir yasal işlem başlatılamaz.

Söz konusu eylemlerin özel hukuk alanına mı yoksa kamu hukuku alanına girip girmediğini tespit etmek amacıyla Anayasa’nın 152. maddesine başvurulmaktadır. Bu maddeye göre, Yüksek İdare Mahkemesi’nin denetleyebileceği kararın veya işlemin veya ihmalin yönetsel veya yürütsel yetki kullanan bir organın veya makamın veya kişinin kararı veya işlemi veya ihmali olmalıdır. Yüksek İdare Mahkemesi’ne açılacak olan davalar sahip olduğu meşru bir menfaatı bir karar veya işlem veya ihmal yüzünden olumsuz yönde ve doğrudan doğruya etkilenen kişi tarafından açılabilir. Meşru menfaati doğrudan doğruya etkilenen kişi Yüksek İdare Mahkemesi’ne yapacağı başvuryu idarenin almış olduğu karar veya işlemin yayınlanması veya yayınlanmaması durumunda veya ihmalin öğrenildiği günden itibaren 75 günlük süre içinde yapmalıdır. Resmi gazatede yayınlanan düzenleyici işlemlerde söz konusu işlemin öğrenilmesi tarihi Resmi Gazete‘deki yayın tarihi olarak kabul edilir.

Yukarıda belirtilen 75 günlük süre içerisinde dava açılmaz ise çok istisnai durumlar dışında idari karar, işlem veya ihmal kesinleşmiş kabul edilir. Bu süre geçtikten sonra Yüksek İdare Mahkemesi’ne başvurulsa dahi, davalı taraf sürenin geçmiş olduğuna dair itirazda bulunmasa bile, mahkeme sürenin geçmiş olduğunu resen dikkate alır ve davayı bu noktada reddeder.

İdari işlem ve ihmallere karşı dava açımadan önce idareye başvuru yapılabileceği 27/2013 İyi İdare Yasası’nda 21.maddede düzenlemiştir. Bu madde uyarınca özel kişiler idareye karşı herhangi bir dava ikame etmeden önce yapılan idari işlemin kaldırılması, geri alınması veya yeni bir işlem yapılması ya da idari ihmalin sonlandırılması için üst makamlara veya kararı veren veya ihmalde bulunan makama dava açma süresi içerisinde başvurabilirler. Yapılacak olan başvuru yukarıda belirtilen 75 günlük dava açma süresini durdurur ancak yapılan başvurunun akabinde 30 gün içerisinde olumlu veya olumsuz herhangi bir yanıt gelmemesi durumunda dava açma süresi kaldığı yerden devam eder.

Yüksek İdare Mahkemesi’ne yapılan bir başvuru üzerine Yüksek İdare Mahkemesi’nin alacağı kararlar doğrultusunda idarenin kararını, işlemini veya ihmalini tamemen veya kısmen onaylayabilir, yine idarenin karar veya işlemini tamamen veya kısmen hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar verebilir veya idarenin ihmalinin tamamen veya kısmen yapılması gereken işlemin yapılması gerektiğine karar verebilir. Devamla, Anayasa’nın 152 (5) maddesi Yüksek İdare Mahkemesi’nin aldığı herhangi bir kararın bütün mahkemeleri ve devletin bütün organlarını bağlayıcı olduğunu düzenler. Alınan karar ilgili organ veya makam tarafından uygulanır ve alınan karar doğrultusunda hareket edilir. İdare yargının almış olduğu kararı en geç 30 gün içerisinde yerine getirmek zorundadır. İdare söz konusu kararı uygulamakta gecikirse bu durumda doğacak olan zararı karşılamakla yükümlüdür. Devamla, idare zarar görenin zararını giderdikten sonra kusurlu işlemden dolayı zarar gören özel kişiye mahkeme tarafından tespit edilen kusur oranında rücu etmekle yükümlüdür.

Hükümsüz kılınan herhangi bir karar veya işlem neticesinde herhangi bir ihmalin kendisine zarar verdiği kişi ilgili organ, makam veya kişi tarafından istemi kendisini tatmin eder şekilde yerine getirilmediği hallerde, kendisine başka tazminat verilmesi veya zararların tazmini için mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.