Boşanma Sürecinde Mal Paylaşımı

Boşanmanın hukuki sonuçlarından birisi de mal paylaşımıdır. Evliliklerde eşler aile bağları ve ortak duygular ile hareket etmenin yanı sıra, ekonomik anlamda da ortak hareket ederler. Eşler arasındaki bu ekonomik ortaklık, boşanma ile birlikte ortadan kalkmaktadır. Boşanma davasında, evlilik birliğinin devamı süresince elde edilen mal varlıklarının paylaşımı ise; 1/98 Sayılı Aile (Evlenme ve Boşanma) Yasası’nın 26. maddesindeki kıstaslar göz önünde bulundurularak, hakkaniyete uygun olarak taraflar arasında paylaştırılır.

Paylaşıma Tabi Olan ve Olmayan Mallar Nelerdir?

Bir malın paylaşıma tabi olabilmesi için, malın, evlilik süresince edinilmiş olması gerekmektedir. Edinilmiş mal, eşlerden birinin evlilik birliği içerisinde karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı olarak tanımlanabilir. 1/98 Sayılı Aile (Evlenme ve Boşanma) Yasasının 26’ncı maddesinde paylaşıma tabi olan mallar aşağıdaki şkeilde tanımlanmıştır:

“Taraflardan birisinin veya müştereken ikisinin adlarında, yurt içinde veya yurt dışında kayıtlı bulunan veya eşlerin kullanımında olup da eşler arasında aidiyeti belli olmayan tüm taşınır ve taşınmaz mallar ile bono, hisse senedi, elde veya bankalarda mevcut nakit paralar; tarafların işinden kazandıkları, kendilerine sosyal güvenlik ve sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler; çalışma gücünün kaybı dolayısıyla ödenen tazminatlar; kendi kişisel mallarının gelirleri; paylaşıma konu olan ancak boşanma davasının açıldığı tarihten en fazla iki yıl önce elden çıkarılmış mallar; edinilmiş mal yerine ikame edilen değerler veya diğer gelir ile evlilik birliği içerisinde edinilen ve dava tarihinde mevcut borçlar” olarak tanımlanabilir.

Edinilmiş mal olmayan kişisel mallar ise paylaşıma tabi olarak değerlendirilmemektedir. 1/98 sayılı Aile Yasası’nın “kişisel mal” tarifini yapan 26(9) 26(9) maddesi aynen şöyledir:

 “Kişisel mal”

1. Eşlerden birinin sadece kişisel kullanıma yarayan eşyayı,
2. Aile birliğinin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla veya herhangi bir şekilde karşılıksız olarak elde ettiği malları,
3. Manevi tazminat alacaklarını,
4. Kişisel malların yerine ikame edilen malları anlatır.

Örneklemek gerekirse;

• Evlilik birliği dahilinde satın alınan herhangibir mal paylaşıma tabi iken, aileden hibe veya miras yolu ile elde edilen bir mal paylaşıma tabi değildir.
• İleride alınacak olan emeklilik ikramiyesi paylaşıma tabi iken, herhangibir davadan neşet eden manevi tazminat alacakları paylaşıma tabi değildir. Örneğin, bir taraf iş kazası geçirmişse ve bu kazadan dolayı çekmiş olduğu acı ve elemden veya kalıcı bir hasardan tazminat almaya hak kazanmışsa bu tazminat tutarı paylaşıma tabi olmamaktadır.
• Aileden hibe veya miras yolu ile geçen ev veya dükkan paylaşıma tabi değilken bu ev veya dükkandan elde edilen kira gelirleri paylaşıma tabidir.

Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Mahkeme mal paylaşımına karar verirken, 1/98 Sayılı Aile (Evlenme ve Boşanma) Yasası’nın 26. maddesini dikkate alır.  26. maddenin alt paragraflarında, Mahkemeye karar verirken  yol gösterecek kıstaslar belirtilmiştir. Mahkemenin, bu kıstasları dikkate alarak hakkaniyete uygun bir karar vermesi beklenmektedir.  26. maddeye göre bir tarafa düşen pay,  toplam değerin 2/3’ünden fazla olamaz.  

Mal Paylaşımında Mahkemenin Dikkate Aldığı Kıstaslar Nelerdir?

• Tarafların mevcut geliri, kazanım kapasitesi, mülk ve maddi kaynakları ve yakın gelecekte elde edebilecekleri maddi menfaatleri
• Tarafların yakın gelecekte ortaya çıkabilecek maddi ihtiyaçları, yükümlülükleri ve sorumlulukları
• Evlilik birliğinin boşanmadan önceki yaşam standardı
• Tarafların evlilik süresince evlilik birliğinin veya evlilik sona erdikten sonra ailenin refahı için yaptıkları veya yapacakları ev işleri ve çocuk bakımı gibi hizmetler de dahil katkılar
• Tarafların fiziksel ve ruhsal sağlığı
• Tarafların yaşı ve evliliğin süresi
• Çocukların maddi ihtiyaçları
• On sekiz yaşını doldurmuş olsalar bile çocukların fiziksel veya ruhsal yetersizliği veya engelli olup olmadığı ve velayeti veya vesayeti alan tarafın bu çocukların bakımı ile ilgili üstlendiği maddi ve manevi sorumluluk
• Tarafların yukarıdaki (F), (G) ve (Ğ) bentlerinde belirtilenlere ilişkin beklentileri
• Evlilik esnasında çocukların içinde bulunduğu durum ve tarafların çocukların eğitimi için nasıl bir beklenti içinde oldukları
• Paylaşıma konu mal varlığının edinilmesinde tarafların kişisel mallarının getirisinin katkı payı
• Mahkemenin bu madde amaçları için dikkate almayı uygun göreceği başka herhangi bir kıstas.

Mal paylaşımında oranların belirlenmesinde Aile Yasası bakımından önem arz eden husus, malın edinilmesinde tarafların herhangi birinin veya ikisinin o malın edinilmesinde bir katkısının olup olmadığıdır. Bu katkı para ile olabileceği gibi emek ile de olabilir. Bu bağlamda temel alınması gereken ölçüt, paylaşımda hakkaniyet olmasıdır.

Mahkeme yukarıdaki kıstasları dikkate alarak, taşınmaz malların paylaşımında, taşınmaz malın, davanın görüşüldüğü tarihteki parasal değeri saptar ve belirleyeceği orana göre taraflar arasında paylaştırır.

Taşınır malların paylaşımında ise, taşınır malın değerinin tespiti yapılıp taraflar arasında paylaştırılabileceği gibi, paylaşım aynen iade şeklinde de yapılabilmektedir.